Bankacılık

Kredi Kuruluşları Yasası, istikrarlı ve güvenli bir bankacılık sisteminin garanti edilmesi ve mevduat sahiplerinin çıkarlarının korunması amacıyla kredi kuruluşlarının lisans almasını, faaliyetlerini sürdürmesini, denetimini ve sona erdirilmesini düzenlemektedir. Söz konusu yasa hükümlerine göre bankalar ve elektronik para kuruluşları kredi kuruluşları olarak kabul edilmektedir. Başka düzenleme getirilmediği sürece, özel yasa ile oluşturulmuş bankalar da Kredi Kuruluşları Yasası’na bağlıdır. Kredi Kuruluşları Yasası’na göre, kamuya açık bir biçimde mevduat ile iadesi yapılabilecek diğer değerleri çeken ve kendi risk ve hesabına kredi veya benzeri finansman sağlayan kuruluşlara banka adı verilmektedir. Kamuya açık bir biçimde mevduat ve iadesi yapılabilecek diğer değerleri tutma, mevduat olarak değerli varlıklar tutma ve mevduat ve saklama kuruluşu olma görevlerini yalnızca Bulgaristan Merkez Bankası’ndan banka lisansı almış kişiler, Bulgaristan Merkez Bankası’ndan Bulgaristan Cumhuriyeti’nde şube açma aracılığıyla faaliyet gösterme lisansı almış merkezi üçüncü ülkede olan bankalar ve AB üyesi ülkelerin yetkili organlarından banka lisansı almış ve Bulgaristan Cumhuriyeti’nde doğrudan ya da şube açarak bankacılık hizmeti sunan bankalar yerine getirebilmektedir. Banka, bir anonim şirket olarak kurulmaktadır. Kredi Kuruluşları Yasası’nda aksi öngörülmedikçe, bankalar Ticaret Yasası’na tabidir. Bankacılık faaliyetinin yürütülmesi için Bulgaristan Merkez Bankası’ndan lisans alınması gerekmektedir. Verilen lisanslar, Bulgaristan Merkez Bankası nezdinde tutulan sicile kaydedilmektedir. Merkez Bankası, kredi kuruluşlarına lisans verme koşullarını belirlemekte ve kredi kuruluşlarına verilen her lisans da Avrupa Komisyonu’na bildirmektedir. Banka kuruluş sermayesinin asgari düzeyi 10 milyon levadır (5,1 milyon euro). Banka, en az iki kişi tarafından ortaklaşa yönetilmelidir. Söz konusu kişilerden en az birinin Bulgarca bilmesi gerekmektedir. Kredi Kuruluşları Yasası, AB üye ülkelerinde lisans almış bankaların Bulgaristan’daki faaliyetlerine ilişkin düzenlemeler de getirmektedir. Bulgaristan Merkez Bankası, bankaları ve üçüncü ülke bankalarının şubelerini denetleyen organdır. Aynı zamanda banka ve banka şubelerinin tasfiyesi veya kapatılması da Bulgaristan Merkez Bankası’nın müsaadesiyle yapılmaktadır. Banka Denetim İdaresi, bankacılık sistemindeki süreç dinamiklerini ortaya koymak amacıyla bankaları varlıklarına göre üç gruba ayırmaktadır. Birinci grup, varlıkları baz alınarak belirlenen en büyük beş lisanslı bankadan oluşmaktadır. İkinci gruba diğer bankalar dahildir. Üçüncü grup ise yabancı bankaların Bulgaristan Cumhuriyeti’ndeki şubelerini kapsamaktadır.2023 itibariyle birinci gruba DSK Bank, UniCredit Bulbank, United Bulgarian Bank, Eurobank Bulgaria ve First Investment Bank dahildir. İkinci grup Central Cooperative Bank, Allianz Bank Bulgaria, ProCredit Bank (Bulgaria), Bulgarian Development Bank, Investbank, BulgarianAmerican Credit Bank, TBI Bank, Municipal Bank, International Asset Bank, D Commerce Bank, Texim Ban ve Tokuda Bank bankalarından oluşmaktadır. Üçüncü gruba ise Citibank Europe - Bulgaristan Şubesi, ING Bank N.V. – Sofya Şubesi, BNP Paribas Personal Finance S.A. - Bulgaristan Şubesi, BNP Paribas S.A. - Sofya Şubesi, T.C. Ziraat Bankası - Sofya Şubesi, Varengold Bank AG - Sofya Şubesi ve Bigbank AS – Bulgaristan şubesi dahildir. Bulgaristan Merkez Bankası (BNB) Nisan 2023 sonu itibariyle, bankacılık sektörü aktiflerinin 81,76 milyar euro olduğunu açıklamıştır. Brüt kredi portföyü 45,6 milyar euro, mevduat büyüklüğü 69,9 milyar euro olarak kayıtlara geçmiştir. Sistem bilançosunda öz sermeye 9,05 milyar euro seviyesindedir. Ocak-Nisan 2023 dönemi bankacılık sistemi karı 511 milyon euro olarak gerçekleşmiştir. Likidite tamponu 23,16 milyar eurodur.9 T.C. Ziraat Bankası - Sofya Şubesi yabancı banka şubesi olarak Bulgaristan bankacılık sektöründe hizmet sunmaktadır. T.C. Ziraat Bankası’nın Sofya, Filibe, Kırcaali, Varna ve Burgaz’da ofisleri bulunmaktadır. T.C. Ziraat Bankası Türk yatırımcılarına bazı özel imkanlar sunmaktadır: Bulgaristan’da yeni kurulan şirketin nakdi/gayrinakdi kredi imkanlarından faydalanmasının zor olduğu durumlarda, Ziraat Bankası’nın Türkiye’deki herhangi bir şubesi nezdinde önceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket faydalanabilmektedir. Bulgaristan’da enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha düşüktür. Ayrıca, gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde Bulgaristan’daki şirketin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Türkiye’den sağlanacak gayrimenkul ipoteği, şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaçları karşılanabilmektedir. T.C. Ziraat Bankası ayrıca, Türkiye’den yapılacak yerli üretim makina ithalatlarına finansman imkanları sunmaktadır.

T.C. Ziraat Bankası ile Türk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya göre, Türkiye’den ithalat yapan Bulgaristan’da yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden T.C. Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler;

Uluslararası transferlerin T.C. Ziraat Bankası’nın Bulgaristan’daki şubeleri aracılığıyla daha hızlı ve daha düşük ücretle gerçekleştirme olanağı mevcuttur. Banka, yurtdışında TL hesap açma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır. Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır. Türk sermayeli D Commerce Bank AD, Bulgaristan Cumhuriyeti’nde lisanslı banka olarak faaliyette bulunmaktadır. Söz konusu bankanın ülke çapında 40 civarında şubesi mevcuttur.