Bulgaristan'daki Türk Yatırımları

Bulgaristan’da önemli yatırımcı konumunda faal durumda bulunan 70 adet Türk firması mevcuttur. Ülkede Türk yatırımlarının toplam tutarı 2,5 milyar euroya yakın bir seviyededir. Türk firmaları tarafından 15.000’den fazla kişi istihdam edilmektedir.

Şişecam: Tırgovişte’de bulunan Şişecam’ın cam kompleksinde cam ev eşyası, düz cam, ayna, beyaz eşya camı, otomotiv camı üretilmektedir. Şişecam, 600 milyon euro yatırım ile Bulgaristan’daki en büyük Türk şirketi olup, 3.400 kişi istihdam etmektedir. Paşabahçe Bulgaristan fabrikası firmanın toplam üretiminin %28’ini gerçekleştirmektedir. Şişecam grubu bünyesinde Türkiye’den sonra en çok otocam üretimi Bulgaristan fabrikasında gerçekleştirilmektedir

Alcomet: Alcomet firması Bulgaristan’ın liman kenti Varna’ya yaklaşık 100 km uzaklıktaki Şumnu kentinde bulunmaktadır. Fabrika, 370 bin metrekare alan üzerine kuruludur. Metalürji sanayisinde 40 yıldan fazla tecrübesi ile Alcomet Bulgaristan’da en büyük aluminyum hadde ve ekstrüzyon mamul üreticisidir. Mutfak folyosu, yağlı, teknik ve ambalaj folyoları, aluminyum levha ve şeritler, standart ve müşteri çizimine göre üretilen özel profiller üretmektedirler. Üretimin neredeyse tamamı Avrupa ve Amerika’ya ihraç edilmektedir. Alcomet tesisinde dökümhane, haddehane, ekstrüzyon ve mekanik profil işleme bölümleri bulunmaktadır. Şirkette çalışan sayısı 1.100’ün üzerindedir. 2022 yılını cirosu ise 355 milyon eurodur.

Sark Bulgaria (Sarkuysan): 2017 yılında 20 milyon euro yatırım ile kurulan Sark Bulgaria şirketi 2019 yılı Mayıs ayında faaliyete başlamıştır. 70 bin dönüm üzerine kurulu 12 bin m² kapalı alana sahip fabrikada 60 kişi çalışmaktadır. Yıllık 10 bin ton bakır tel üretim kapasitesi bulunan firma, bakır tel üretiminde ana girdisinin tamamını Türkiye’den ithal eden Sark Bulgaria, üretiminin %80’ini ihraç etmektedir.

Enpay Trafo: Enpay Trafo 1978 yılında Kocaeli’nde kurduğu fabrika ile trafo komponentleri üretimine başlamıştır. 2005 yılında Slovakya’da, 2010 yılında Hindistan’da faaliyete başlayan firma 2017 yılında Bulgaristan fabrikasında imalata başlamıştır. Bugün 50’den fazla ülkeye ihracat yapan firma sektöründe Avrupa pazarında ilk 3’te yer almaktadır. 10 milyon euro yatırım ile 2017 yılı sonunda faaliyete başlayan Bulgaristan fabrikasında gerçekleştirdiği üretimin %80’ini başta Avrupa olmak üzere ABD, Meksika’ya ihraç etmektedir. Techno-Aktaş AD: Türkiye’deki Aktaş Holding’in Bulgaristan’daki yatırımı olup Filibe şehrinde 2007 yılında kurulmuş ve Mayıs 2008’de üretime başlamıştır. 4.500 metrekare kapalı alanda taşıt araçları için süspansiyon üretimi yapmaktadır.

Sarten Bulgaria Ltd: Tekirdağ Çorlu merkezli Sarten Ambalaj San. A.Ş.’nin Bulgaristan’daki uzantısı olan Sarten Bulgaria Ltd., Plevne’de 2002 senesinde faaliyete geçmiştir. Fabrikada yiyecek ve kimya endüstrileri için metal kutu üretimi yapılmaktadır. 2020 yılında Sarten, 1960 yılında Bulgaristan’ın Lyaskovets kasabasında kurulan Fabrika Metal Ambalaj şirketini satın alarak Bulgaristan’daki ikinci, yurtdışında ise dördüncü fabrikasını çalıştırmıştır. Bu anlaşma ile Avrupa’da metal ambalajda daha güçlü bir konuma gelmeyi amaçlayan Sarten, toplamda 20 fabrikayla ürün gamını genişletmeyi hedeflemektedir.

Teklas: Gebze Kocaeli merkezli Teklas Kauçuk Sanayii A.Ş.’nin Teklas Bulgaria olarak Kırcaali şehrinde 2004 yılında kurulup 15 Ekim 2011 tarihinde hizmete girmiş karayolu taşıt araçları için soğutma ısıtma devresi hortumları, sızdırmazlık parçaları üretimi yapan tesisidir. Teklas Bulgaria’nın halihazırda Kırcaali’de 3, Koşukavak’ta 1, Vratsa’da 1 olmak üzere toplam 5 fabrikası bulunmaktadır. Teklas, 3.100’ün üzerinde kişiye istihdam sağlamaktadır. Kırcaali, Koşukavak ve Vratsa'daki tesislerin inşası için Yatırım Teşvik Yasası kapsamında İnovasyon ve Büyüme Bakanlığı'na bağlı Bulgaristan Yatırım Ajansı'ndan (2016, 2017, 2019 ve 2021 yıllarında) toplam dört "A" sınıf yatırım sertifikası almıştır. 2022'deki en önemli yatırım projeleri için Sürdürülebilir İş kategorisinde ödül alan üç şirket arasındadır.

Odelo Bulgaria: Bayraktarlar Holding’in bir parçası olan Odelo Bulgaria 2018 yılında Filibe’nin Trakya Ekonomi Bölgesi’nde 90 dönüm arazi satın alarak yatırımına başlamıştır. Bulgaristan Yatırım Ajansı’ndan A Sınıf Yatırımcı Sertifikası alan şirketin toplam yatırım bedeli 37 milyon eurodur. Otomobil aydınlatma aksamları üreten firmanın üretim tesisi 2019 yılında faaliyete geçmiştir. 2022 yılında faaliyete geçen ikinci fabrika mevcut fabrikanın olduğu bölgede 12.000 metrekarelik bir alanda yer almaktadır. Odelo Bulgaria’nın Sofya’da bir AR-GE merkezi faaliyete başlamıştır. Firmanın 2022 yılı cirosu yaklaşık 53 milyon eurodur.

Perfektüp: İstanbul merkezli Türk şirketler grubu Bell Holding’in Eski Zağra’daki alüminyum tüp üretim tesisi olarak 8 Ekim 2012 tarihinde faaliyete geçmiştir. Şirketin ilk yatırım bedeli 3,5 milyon eurodur. 2018 yılında ek hat yatırımı yaparak üretim kapasitesini artırmıştır. Perfektüp ağırlıklı olarak ecza ve kozmetik sektörlerinde kullanılan alüminyum tüpleri üretmektedir.

Standard Profil: Şirketin Bulgaristan fabrikası, 9.720 m²’si kapalı olmak üzere 50.000 m² alanda Eski Zağra’da 2005 yılında üretime başlamıştır. Toplam yatırım değeri 10,5 milyon euro olan ve sızdırmazlık profili üreten yeni tesisi ise Mayıs 2015’te açılmıştır.

Nursan Otomotiv Ltd: 2002 yılından beri Burgaz Belediye sınırları içerisindeki Lyulyakovo köyünde 7.000 m² alanda binek otomobilleri, hafif ve ağır ticari araçlar için kablo sistemleri ve akü kabloları üretmekte ve pek çok ülkeye ihracat gerçekleştirmektedir.

Akgün Seramik: 2016 yılı başında Türk Akgün Grubu, Bulgaristan’da Novi Pazar’daki fayans fabrikasını satın almıştır. Türk stratejik yatırımcı tarafından fabrikanın satın alınması sayesinde, daha önce kapalı olan tesis yeniden faaliyete başlamıştır. “Dura-Tiles” markasıyla seramik üretiminde Bulgaristan pazarında %10 paya sahip olan firma, Bulgaristan'ın en büyük üç seramik üreticisi arasında yer almaktadır.

Spinner Bulgaria: %50 Türk, %50 Alman sermayeli olan Spinner Bulgaria şirketi 2018 yılında Filibe’nin Trakya Ekonomi Bölgesi’nde arazi satın alarak yatırımına başlamıştır. Toplam 5 milyon euroluk yatırım yapan şirket CNC Takım Tezgâhları üretimi gerçekleştirmektedir.

Smart Grup: Smart Group’un bir parçası olarak Smart Energy Grup AŞ şirketi yenilenebilir enerji kaynaklarına, özellikle de güneş enerjisi odaklı üretime yatırımlar yaparak büyümektedir. Rakovskovo/Burgaz, Mokrishte/Pazarcik, Smirnenski/Razgrad, Boynitza/Vidin, Stambolovo/Hasköy, Milkovitsa/Plevne, Cherni Vrah/Burgaz gibi Bulgaristan’ın çeşitli yerlerinde kurmuş olduğu enerji üretim tesisleri mevcuttur. Bulgaristan'da mevcut yatırımı 24 MW, devam eden yatırımı ise 39 MW’tır. Diğer taraftan, 1.000 MW üstünde proje gerçekleştirmiştir. Şirket, elektrik ticareti (iç piyasa-ithalat-ihracat) için lisans almış bulunmaktadır. Smart Grup'un bir diğer parçası olan Smart Development Partners şirketinin emlak piyasasında arazi alım-satımı, proje geliştirme, imar, inşaat, yap-sat ve yap-işlet modelleriyle ofis, lojistik ve konut alanında birçok projesi mevcuttur.

Milat Carpet Bulgaria: Gaziantep’te halı üretimi yapan Milat Halı Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2019 yılında Bulgaristan’ın İslimiye şehrinde mevcut bir halı fabrikasını satın almıştır. Halı fabrikasına 5 milyon euro yatırım yapan Milat Carpet Bulgaria halihazırda yaklaşık 160 kişi çalıştırmaktadır.

First Dialysis Services Bulgaria EAD: Filibe, Montana ve Pazarcık şehirlerinde diyaliz merkezi işletmektedir.

Eczacıbaşı-Monrol: 2012 yılı başında Monrol Bulgaria firmasının oluşturulması sonrasında Nisan 2012'de Lyulin beldesi sınırları içerisindeki Bansko yolu üzerinde 5.500 m² arsa satın alınması ile Bulgaristan Radyofarmasötik Üretim Tesisi projesi başlamıştır. Bu tesiste kanser teşhisinde kullanılan Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) cihazlarının çalışabilmesi için gerekli olan bir görüntüleme ilacı olan MON-FDG üretilmekte ve Bulgaristan’da bu alandaki ilk tesis olmuştur.

Acıbadem City Clinic: 2016 yılında sağlık sektöründe tek yabancı yatırım olan Tokuda Hastanesi, Acıbadem tarafından satın alınarak bir başka özel hastane olan City Clinic ile Acıbadem City Clinic adı altında birleştirilmiştir. Bu şekilde Acıbadem grubu Bulgaristan sağlık sektörünün en büyük özel yatırımcısı olmuştur.

Alcao: Altınmarka, Filibe bölgesinde tescil edilen iştiraki Alcao ile Bulgaristan'a giriş yapmıştır. Şirket kakao ve çikolata ürünleri üretimi ve hammadde ithalatı alanlarında faaliyet göstermektedir. 2020 yılında çikolata ve şeker ürünleri üreticileri arasında elde edilen kar bakımından 2’nci sırada yer almıştır.

Penta Glass: Türkiye’deki Dublеkѕ Glаѕѕ’ın Bulgaristan yatırımı olan Penta Glass, Svilengrad şehrinde 2016 yılında kurulmuştur. Ticari araç lamine ön cam üretimi yapmaktadır ve yatırım büyüklüğü 9 milyon eurodur.

Bulgaristan’da Türk sermayeli D Commerce Bank ile Ziraat Bankası’nın Sofya Şubesi faaliyet göstermektedir. Ziraat Bankası’nın Sofya, Filibe, Varna, Kırcaali ve Burgaz kentlerinde beş şubesi bulunmaktadır. D Commerce Bank’ın ülke çapında yaklaşık 40 şubesi mevcuttur.

Sofya ve Filibe’de 4 yıldızlı Türk sermayeli Princess otelleri faaliyette bulunmaktadır. Söz konusu otellerden Sofya’da olanın işletmesini Ramada firması üstlenmiştir.

İstanbul Hadımköy merkezli lastik servis makinaları ve hidrolik kriko üreticisi Atek Makina’nın Filibe kentinde açmış olduğu mağazasının yanı sıra yine aynı şehirde otel yatırımı da bulunmaktadır. Atek Makina yatırımı City Hotel’in açılışı 2012 yılında yapılmıştır.

Bulgaristan’ın en gözde kayak merkezlerinden Bansko’da kurulu Regnum Otel, Öztürk Şirketler Grubu’na bağlı Regnum Türkiye Gayrimenkul Geliştirme Şirketi’nin Bulgaristan’daki uzantısı olarak kurulmuş olan Regnum-Bulgaria tarafından işletilmektedir.

Diğer başlıca Türk yatırımları ise şu biçimde sıralanabilir: Elektronik ev eşyaları yedek parça üretimi sanayinde faaliyet gösteren Mikro-Ak, Istanbul Üsküdar merkezli Hayat Holding bünyesindeki temizlik ve hijyen ürünleri şirketi Hayat Kimya’nın Bulgaristan uzantısı Varna merkezli Hayat-Bulgaria, ağaç ürünleri imalatı yapan Kastamonu Entegre, Şahinler’in Kırcaali’deki tekstil fabrikası, ilaç sektöründe Ulkar Holding bünyesindeki Düzce merkezli Nobelfarma İlaç Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Bulgaristan uzantısı Nobel-Pharma Bulgaria v.b.

Altınbaş, Beko, Bingo, Çilek Mobilya, Dimes, Ece, Efe Rakı, Efes Pilsen, Ege Seramik, English Home, Eti, Familia, Gala Mobilya, Golden Rose, Homage, Anadolu Isuzu, İstikbal, İşbir Yatak, Koska Helva, LC Waikiki, Manolya, Model Tasarım, Molfix, Ozzo,

Razgat Classic, Selimoğlu, Selpak, Şölen, Taç, Tayaş, Temsa, Ülker, Vitra, Yataş, Yatsan ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Türk markalarıdır.